Co do zasady każdy ze wspólników w spółce osobowej ma prawo do „dywidendy”, czyli udziału w zysku wypracowanym przez spółkę. O jej wysokości decydują postanowienia umowy spółki, a w przypadku ich braku – przepisy Kodeksu spółek handlowych.
Prawo do „dywidendy” w spółce osobowej – komu przysługuje i kiedy powstaje?
Prawo do wypłaty zysku spółki osobowej (a więc spółki jawnej czy komandytowej) przysługuje wspólnikom i powstaje z końcem roku obrotowego spółki – czyli z reguły z końcem roku kalendarzowego. W przypadku spółki osobowej wypłata „dywidendy” nie jest uzależniona od podjęcia przez wspólników uchwały o przeznaczeniu zysku do wypłaty.
Co w takim razie należy zrobić, by cieszyć się korzyściami finansowymi z tytułu uczestnictwa w spółce? Wspólnik, który chciałby doprowadzić do wypłaty przysługującego mu zysku, powinien po prostu zgłosić takie żądanie do spółki.
Kiedy następuje wypłata zysku w spółce jawnej lub komandytowej?
W Kodeksie spółek handlowych brak jest przepisów określających termin wypłaty „dywidendy”. Kwestia ta może zostać uregulowana w umowie spółki bądź pozostawiona do określenia w uchwale wspólników. W razie braku jakichkolwiek postanowień w kwestii terminu wypłaty „dywidendy” wypłata powinna nastąpić niezwłocznie po wezwaniu spółki do zapłaty.
Jaka wysokość dywidendy w spółce osobowej?
Jak natomiast określić wysokość dywidendy należnej wspólnikowi? Jeżeli umowa spółki nie zawiera szczegółowych postanowień dotyczących udziału poszczególnych wspólników w zysku, stosowane będą przepisy Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z nimi każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach, bez względu na wysokość wniesionego przez wspólnika wkładu.
Więcej o podziale zysku w spółce osobowej na podstawie uchwały wspólników piszemy w artykule Czy udział w zysku wspólników spółki jawnej może być określany uchwałą wspólników?
Kiedy wypłata zysku spółki nie będzie możliwa?
Wypłata „dywidendy” nie będzie możliwa, jeśli spółka nie osiągnie w danym roku obrotowym zysku lub gdy wspólnicy podejmą decyzję o innym przeznaczeniu zysku. W takiej sytuacji żądanie wspólnika będzie bezskuteczne i nie może być mowy o podziale zysku.
W sytuacji sporu wspólników możliwa jest sytuacja, w której pozostali wspólnicy celowo zatrzymują zysk w spółce i z premedytacją podejmują decyzję o jego alternatywnym przeznaczeniu. Czy zmarginalizowany wspólnik może wymusić zrealizowanie jego prawa do uczestnictwa w zysku spółki?
Brak wypłaty „dywidendy” – jak z tym walczyć?
Oczywiście, w sytuacji, gdy spółka nie wypłaca należnego zysku, pomimo skierowania wezwania do zapłaty, wspólnik może skierować sprawę do sądu. W pozwie wspólnik powinien wykazać, jaka kwota zysku (wysokość „dywidendy”) przysługuje mu za dany rok obrotowy.
Bardziej skomplikowana jest sytuacja, w której została podjęta uchwała o przekazaniu zysku na inny cel. W takim przypadku, wspólnik może skorzystać z prawa do zaskarżenia uchwały. Samo zaskarżenie uchwały nie powoduje wstrzymania jej wykonania, ale może stanowić środek do jej podważenia, a także narzędzie nacisku podczas prowadzonego sporu wspólników. Więcej o zaskarżaniu uchwał przeczytasz w artykule Czy istnieje możliwość zaskarżenia uchwał wspólników? opublikowanym na portalu Doradzamy.to.
Wypłata zysku – wymagalność roszczenia
Jak wskazano wyżej, prawo do wypłaty zysku spółki będzie przysługiwało wspólnikowi z końcem roku obrotowego. Pytanie jednak kiedy takie roszczenie stanie się wymagalne? Jest to kwestia dyskusyjna, jednak najczęściej przyjmuje się, że prawo do żądania podziału zysku oraz jego wypłaty będzie przysługiwało wspólnikowi dopiero po sporządzeniu sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy oraz jego zatwierdzeniu przez wspólników. Dopiero bowiem w tym momencie możliwe jest określenie ostatecznej kwoty zysku wypracowanego przez spółkę oraz kwoty przypadającej do wypłaty na każdego wspólnika spółki.
Wypłata zysku w spółce komandytowo – akcyjnej
W spółce komandytowo – akcyjnej o przeznaczeniu wypracowanego zysku decyduje walne zgromadzenie wspólników. Należy jednak pamiętać, że podział zysku w części przypadającej akcjonariuszom wymaga zgody wszystkich komplementariuszy, natomiast w części przypadającej komplementariuszom – zgody większości komplementariuszy.
Brak wypłaty „dywidendy” w spółce osobowej
Choć brak wypłaty zysku spółki w spółce osobowej, a więc m.in. w spółce komandytowej albo spółce jawnej może być dla wspólnika sporym problemem, są pewne narzędzia pozwalające na dochodzenie swoich praw przez wspólnika. Mimo braku podejmowania uchwał przez spółkę w przedmiocie podziału zysku lub przeznaczania zysków spółki na inne cele, wspólnik ma narzędzia prawne pozwalające mu otrzymać „dywidendę” przysługującą mu z tytułu uczestnictwa w spółce. Warto jest z nich skorzystać, gdyż prawo do zysku stanowi podstawowe uprawnienie wspólnika spółki.
Kiedy myśleć o podziale zysku a kiedy o innych krokach?
W sytuacji, w której powstały konflikt jest trudny do zażegnania i ma on wpływ na działanie spółki oraz prowadzenie przez nią działalności gospodarczej (co przekłada się także finalnie na wysokość dywidendy) warto zastanowić się czy rozwiązanie spółki albo wyjście ze spółki nie okaże się lepszym rozwiązaniem.
Natalia Chruścicka