Organy podatkowe mogą zakwestionować prawo do odliczenia podatku VAT w związku z niedochowaniem należytej staranności przy zawieraniu transakcji z nieuczciwym kontrahentem.
Należyta staranność
Organy podatkowe mają prawo odmówić podatnikowi prawa do
odliczenia podatku VAT, jeżeli zostanie udowodnione, że skorzystanie z tego
prawa związane jest z przestępstwem lub nadużyciem. Jednak zgodnie
z utrwalonym orzecznictwem, nie można odmówić podatnikowi prawa do
odliczenia podatku naliczonego, jeżeli podatnik nie wiedział i nie mógł
wiedzieć, że w ramach danej czynności dostawca dopuścił się oszustwa
podatkowego lub że inna czynność, dokonana przed czynnością przeprowadzoną
przez tego podatnika lub po niej, została dokonana z naruszeniem przepisów
o podatku VAT.
W celu określenia, czy podatnik mógł wiedzieć, że bierze udział w oszustwie podatkowym, należy ocenić, czy podatnik zachowując należytą staranność (wymaganą ostrożność) mógł przewidzieć, że zawiera transakcje z nieuczciwym kontrahentem. Należyta staranność ma znaczenie nie tylko przy rozpoczynaniu współpracy z nowym kontrahentem, ale również przy kontynuowaniu współpracy.
Więcej na temat należytej staranności możesz przeczytać w artykule Jak chronić się przed karuzelami VAT.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że zasada neutralności podatkowej nie stoi na przeszkodzie, aby odbiorcy faktury odmówić prawa do odliczenia podatku naliczonego ze względu na nierzetelność faktur stanowiących podstawę tego odliczenia. Jednak wcześniej organ podatkowy powinien ponad wszelką wątpliwość ustalić, że faktury te były nierzetelne, a w następnej kolejności udowodnić, że odbiorca tych faktur wiedział lub powinien był wiedzieć o tym, że dana czynność wiąże się z oszustwem podatkowym lub nieprawidłowościami popełnionymi przez wystawcę faktur lub na etapie obrotu poprzedzającym czynność służącą jako podstawa odliczenia podatku VAT. Prawo podatnika do odliczenia naliczonego podatku nie może zatem ucierpieć wskutek tego, że w łańcuchu dostaw, którego część stanowią transakcje z udziałem podatnika, inna transakcja (wcześniejsza, bądź późniejsza) stanowi oszustwo w zakresie podatku VAT, a sam podatnik nie wie lub nie może o tym wiedzieć.
Należyta staranności w praktyce organów podatkowych
Z naszego doświadczenia wynika, że organy podatkowe często zbyt pochopnie kwestionują prawo do odliczenia podatku VAT, zarzucając przedsiębiorcom niezachowanie należytej staranności podczas współpracy z kontrahentami. Organy podatkowe potrafią dojść do oderwanych od realiów gospodarczych wniosków, że brak wizytacji siedziby kontrahenta czy też brak wiedzy o podmiocie, od którego nabywa towar nasz dostawca, są okolicznościami świadczącymi o braku należytej staranności. Nie po to podatnik dokonuje zakupu towarów przez internet, by musiał jechać na drugi koniec kraju i wizytować siedzibę dostawcy. Podobnie domaganie się od podatnika, by jego dostawca ujawnił mu, gdzie nabywa towar, wydaje się niepoważne i absurdalne. Jednak niestety w praktyce często ocena przez kontrolujących kryteriów należytej staranności odbywa się właśnie w sposób.
W związku z powyższym, jeżeli organ kwestionuje Twoje prawo do odliczenia podatku VAT lub po przeprowadzeniu transakcji okazało się, że Twój kontrahent jest nieuczciwy w rozliczeniach z fiskusem, skontaktuj się ze specjalistami z Kancelarii PragmatIQ. Doradzimy Ci jak powinieneś zareagować lub się bronić.
Wojciech Czernik