Aleksander Gałek

Czynności sprawdzające – uprawnienia organu podatkowego

Gdy nie jest konieczne wszczynanie kontroli podatkowej, organy podatkowe przeprowadzają u podatników czynności sprawdzające. Warto jednak pamiętać, że nie mogą być one podejmowane dowolnie, a jedynie w ściśle określonych w ordynacji podatkowej przypadkach.

Czynności sprawdzające

Kontrola podatkowa ma na celu sprawdzenie, czy podatnik wywiązuje się ze swoich obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Więcej o kontroli podatkowej, jak i kontroli celno-skarbowej, dowiesz się z naszego Przewodnika po kontroli.

Odrębną, mniej sformalizowaną od kontroli podatkowej procedurą są natomiast czynności sprawdzające. Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej, organy podatkowe mogą podejmować czynności sprawdzające jedynie w celu:

  • sprawdzenia terminowości składania deklaracji lub wpłacania podatków;
  • stwierdzenia formalnej poprawności deklaracji;
  • ustalenia stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami;
  • weryfikacji wydatków i przychodów opodatkowanych lub nieopodatkowanych – w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów ze źródeł nieujawnionych;
  • weryfikacji danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej;
  • weryfikacji zasadności zwrotu podatku VAT.

Uprawnienia organu w zakresie czynności sprawdzających

W razie stwierdzenia, że deklaracja zawiera błędy, organ podatkowy może samodzielnie skorygować deklarację lub zwrócić się do składającego o jej skorygowanie. W ramach czynności sprawdzających organ może również m.in. wezwać do udzielenia wyjaśnień, zwrócić się o okazanie dokumentów, uzyskać określone informacje od banków oraz żądać złożenia deklaracji lub sprawozdania finansowego – w przypadku niedopełnienia tego obowiązku. Co więcej, w trybie czynności sprawdzających organ może żądać od podatnika przedstawienia dokumentów w zakresie objętym postępowaniem lub kontrolą u jego kontrahenta wykonującego działalność gospodarczą (tzw. „kontrola krzyżowa”).

O kontroli krzyżowej piszemy w artykule Kontrola krzyżowa.

Czynności sprawdzające – praktyka organów podatkowych

Z informacji udostępnionych przez Ministerstwo Finansów wynika, że liczba podejmowanych przez organy podatkowe kontroli podatkowych z roku na rok spada. Jednocześnie Ministerstwo przyznaje, że w dużej mierze wynika to ze zwiększenia ilości działań zmierzających do określenia zobowiązania podatkowego w prawidłowej wysokości z wykorzystaniem działań w formie czynności sprawdzających*.

Warto jednak pamiętać, że organy nie mogą podejmować czynności sprawdzających w sposób dowolny, lecz wyłącznie w przywołanym powyżej zakresie. Coraz częściej zdarza się bowiem, że procedura ta jest przez organy podatkowe nadużywana.

Jeżeli masz wątpliwości jak zachować się w toku czynności sprawdzających lub masz przeczucie, że organ podatkowy nadużywa swoich uprawnień – skontaktuj się ze specjalistami Kancelarii PragmatIQ.

Michał Markiewicz

*Źródło: Odpowiedź Ministra Finansów na interpelację nr 25239