Zasadniczo zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Zatem przykładowo podatek dochodowy od osób fizycznych za rok 2019, którego termin płatności upłynął wyjątkowo – ze względu na regulacje związane z pandemią COVID-19 – w dniu 1 czerwca 2020 r., przedawni się z końcem 2025 roku. Jednakże przepisy podatkowe przewidują możliwość zawieszenia lub przerwania terminu przedawnienia, co w konsekwencjiwydłuża czas, w którym organy podatkowe mogą dochodzić od podatnika zapłaty danego podatku.
Zawieszenie lub przerwanie biegu terminu przedawnienia
Termin przedawnienia może zostać wydłużony m.in. wskutek jego przerwania bądź zawieszenia. Sytuacje te różnicują zarówno odmienne przesłanki inicjujące ich powstanie, jak i sposób liczenia „kolejnego” terminu przedawnienia po ich ustąpieniu. Upraszczając:
- zawieszony bieg terminu przedawnienia ulega zatrzymaniu, a po ustaniu okoliczności powodującej taki stan rzeczy biegnie on dalej;
- przerwany bieg terminu przedawnienia również ulega zatrzymaniu, jednakże po ustaniu sprecyzowanych w ustawie okoliczności termin taki biegnie od nowa.
Ordynacja podatkowa wskazuje, że przyczyny zawieszenia biegu terminu przedawnienia są różnorakie, jednak do najważniejszych należy zaliczyć:
- wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem zobowiązania podatkowego;
- wniesienie skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą zobowiązania podatkowego;
- wydanie decyzji o odroczeniu płatności lub rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej;
- doręczenie zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Natomiast przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego wiąże się z ogłoszeniem upadłości, a także z zastosowaniem środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony.
Szerzej na ten temat pisaliśmy w artykule Termin przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Kontrola podatkowa a termin przedawnienia zobowiązania podatkowego
Jak wynika z powyższego, wszczęcie i prowadzenie kontroli podatkowej nie jest przesłanką inicjującą zawieszenie lub przerwanie biegu terminu przedawnienia. Jednakże organ kontrolujący może – po zebraniu materiału dowodowego w trakcie prowadzonej kontroli podatkowej – wszcząć postępowanie karne skarbowe. Ono zaś wypełnia przesłankę dotyczącą zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Dzieje się tak w związku z faktem, że postępowanie karne skarbowe wszczynane jest w sprawie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego związanego z niewykonaniem danego zobowiązania podatkowego. Przy czym dla przerwania biegu terminu przedawnienia nie jest konieczne, aby takie postępowanie zostało wszczęte przeciwko osobie będącej podejrzanym w sprawie. Jedynym warunkiem zaistnienia takiego stanu rzeczy jest zawiadomienie podatnika o wszczęciu przedmiotowego postępowania najpóźniej w ostatnim dniu upływu ustawowego 5-letniego terminu przedawnienia. Zawieszenie rozpoczyna się w dniu wszczęcia postępowania karnego skarbowego, a kończy w dniu następującym po dniu prawomocnego jego zakończenia. Od tego momentu bieg terminu przedawnienia płynie dalej.
Reasumując, sam fakt wszczęcia kontroli podatkowej nie może stanowić bezpośredniej przyczyny do zawieszenia bądź przerwania biegu terminu przedawnienia. Niemniej jej wszczęcie może stanowić pierwszy etap na drodze organu podatkowego do zapewnienia sobie większej ilości czasu na wyegzekwowanie zaległości podatkowej, poprzez dążenie do wszczęcia postępowania karnego skarbowego. Nie da się ukryć, że w znacznej części są to działania celowe. Często wręcz nadużywane przez organy podatkowe – o czym pisaliśmy w artykule Wydłużanie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Bieg terminu przedawnienia jest instytucją gwarantującą podatnikowi, iż jego zaległości podatkowe są możliwe do wyegzekwowania przez organ podatkowy wyłącznie do określonego momentu w czasie. Zatem również odpowiedzialność podatnika za zobowiązania podatkowe jest ograniczona czasowo. Organy podatkowe często wykorzystują ostatnie chwile biegu terminu przedawnienia wszczynając kontrole podatkowe, dzięki czemu możliwe jest wszczęcie postępowania karnego skarbowego, zawieszającego bieg terminu przedawnienia. Niemniej należy mieć na uwadze, że sama kontrola podatkowa nie stanowi okoliczności zawieszającej lub przerywającej bieg terminu przedawnienia.
Zastanawiasz się, czy Twoje zobowiązanie podatkowe uległo przedawnieniu? Skontaktuj się ze specjalistami Kancelarii PragmatIQ.
Paulina Sandomierz