Procedury związane z kontrolą podatkową oraz celno-skarbową nakładają na kontrolowanego podatnika określone prawa i obowiązki. O ile jednak w obu rodzajach kontroli kontrolowanemu przysługują podobne prawa, tak w kontroli celno-skarbowej katalog obowiązków jest znacznie szerszy.
Prawa kontrolowanego
Zarówno w kontroli podatkowej, jaki i kontroli celno-skarbowej, kontrolowany ma m.in. prawo do:
- czynnego udziału w czynnościach kontrolnych;
- działania za pośrednictwem pełnomocnika (np. doradcy podatkowego);
- wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, odpisów oraz sporządzania kopii przy wykorzystaniu własnych przenośnych urządzeń;
- żądania wydania kopii akt sprawy lub uwierzytelnionych odpisów akt sprawy albo uwierzytelnienia kopii akt sprawy;
- odmowy udziału w przesłuchaniu w charakterze kontrolowanego;
- otrzymania zawiadomienia o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych, oględzin;
- składania wniosków o przeprowadzenie dowodów.
Istotnym prawem kontrolowanego w kontroli podatkowej jest również możliwość złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień do protokołu kontroli. Więcej na ten temat dowiesz się w artykule Protokół kontroli podatkowej.
Obowiązki kontrolowanego
Podczas kontroli podatkowej kontrolowany ma m.in. obowiązek:
- ustanowienia pełnomocnika na wypadek swojej nieobecności w czasie kontroli;
- przedstawienia dowodu będącego w jego posiadaniu;
- przedstawienia tłumaczenia na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji;
- udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli;
- okazania kontrolującym majątku podlegającego kontroli oraz poddania go oględzinom.
W przypadku kontroli celno-skarbowej kontrolowany ma m.in. następujące obowiązki:
- umożliwienia wglądu w dokumenty i ewidencje objęte zakresem kontroli celno-skarbowej w tym dokumenty handlowe, księgowe i finansowe, nawet jeżeli mają charakter poufny, w tym dokumenty elektroniczne;
- przedstawienia na żądanie urzędowego tłumaczenia na język polski dokumentów mających znaczenie dla kontroli celno-skarbowej, sporządzonych w języku obcym;
- w przypadku prowadzenia ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych, przekazania w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w Ordynacji podatkowej, całość lub część ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych, objętych zakresem kontroli celno-skarbowej, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych, wskazując rodzaj ksiąg podatkowych oraz okres, którego dotyczą;
- udzielenia niezbędnej pomocy technicznej, jeżeli dokumenty lub ewidencje będące przedmiotem kontroli celno-skarbowej zostały sporządzone z zastosowaniem technik elektronicznego przetwarzania danych;
- udostępniania towarów, urządzeń oraz środków przewozowych oraz zapewnienia dostępu do pomieszczeń oraz innych miejsc będących przedmiotem kontroli celno-skarbowej;
- wydania za pokwitowaniem towarów lub dokumentów na czas trwania kontroli celno-skarbowej, jeżeli jest to niezbędne na potrzeby kontroli;
- przeprowadzenia na żądanie spisu z natury w zakresie niezbędnym na potrzeby kontroli celno-skarbowej;
- umożliwienia zbadania towarów, surowców, półproduktów i wyrobów gotowych, w tym przez pobranie ich próbek;
- udostępnienia w niezbędnym zakresie środków łączności, a także innych urządzeń technicznych, jeżeli są one niezbędne do wykonania kontroli celno-skarbowej;
- umożliwienia, nieodpłatnie, sporządzenia kopii i szkiców, filmowania i fotografowania oraz dokonywania nagrań dźwiękowych;
- zapewnienia warunków do wykonywania czynności kontrolnych, w tym – w miarę posiadanych możliwości – samodzielnych pomieszczeń odpowiednich do rodzaju wykonywanych czynności i miejsc do przechowywania dokumentów;
- udzielenia wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli celno-skarbowej;
- zawiadomienia naczelnika urzędu celno-skarbowego o każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli celno-skarbowej, jeżeli w toku kontroli celno-skarbowej ujawniono nieprawidłowości.
Czeka Cię kontrola rozliczeń podatkowych? Zapoznaj się z naszym Przewodnikiem po kontroli, w którym znajdziesz więcej odpowiedzi na nurtujące Cię pytania.
Wojciech Czernik
Michał Markiewicz