Zgodnie z naszym Raportem o sporach wspólników, czas uzyskania prawomocnego wyroku w sprawie sporu wspólników to średnio 3 i pół roku. Z naszego artykułu dowiesz się, jak zapobiec potencjalnemu sporowi wspólników i jak uchronić się przed długoletnim procesem sądowym. Dużo łatwiej i szybciej jest bowiem zapobiegać wystąpieniu sporu, niż doprowadzić do zakończenia konfliktu, który już wystąpi.
Jakie kwestie zabezpieczyć na wypadek sporu wspólników?
Na podstawie naszych doświadczeń ze sporami wspólników wyodrębniliśmy kilka kluczowych kwestii, których błędne uregulowanie albo nieporuszenie w umowie spółki lub w dodatkowych porozumieniach wspólników może w przyszłości doprowadzić do sporu ze wspólnikiem. Poniżej przedstawiamy kwestie, co do których należy zwrócić szczególną uwagę:
- Polityka dywidendowa – przepisy Kodeksu spółek handlowych nie przewidują w jaki sposób spółka powinna rozporządzać swoim zyskiem, pozostawiając tą kwestię uznaniu zgromadzenia wspólników. W praktyce wspólnik mniejszościowy nie ma więc realnego wpływu na rozporządzanie zyskiem, który decyzją pozostałych wspólników może być regularnie pozostawiany w spółce. Jest to sytuacja niekorzystna dla wspólników chcących uczestniczyć w korzyściach finansowych wypracowywanych przez spółkę. Z drugiej strony permanentna wypłata większości zysku spółki może ograniczać jej rozwój.
Wartym rozważenia sposobem ograniczającym przyszłe spory na tle wypłaty zysków ze spółki jest zawarcie w umowie spółki lub dodatkowym porozumieniu tzw. polityki dywidendowej, a więc dokumentu określającego jak przeznaczane są zyski spółki. Najczęściej sprowadza się to do określenia jaki procent zysku i w jakich przypadkach powinien być wypłacany wspólnikom jako dywidenda, a ile zysku powinno pozostać w spółce.
Przykład:
Wspólnik A ma 1/3 udziałów, a Wspólnik B ma 2/3 udziałów i zasiada w Zarządzie spółki XYZ sp. z o.o. Spółka od 5 lat na koniec każdego roku obrotowego odnotowuje zysk. Umowa spółki nic nie stanowi na temat wypłaty zysku. Wspólnik A chciałby, aby zysk został wypłacany wspólnikom w formie dywidendy, podczas gdy Wspólnik B wolałby przeznaczać go na dalszy rozwój spółki. Układ udziałów wspólników sprawia jednak, że Wspólnik B mógłby samodzielnie przegłosowywać pozostawienie zysku w spółce, tym bardziej, że pobiera wynagrodzenie z tytułu zarządzania spółką i nie zależy mu tak bardzo na dywidendzie. Wspólnicy jednak przy zakładaniu spółki podpisali politykę dywidendową, zgodne z którą przynajmniej połowa zysku powinna być wypłacana wspólnikom, co chroni interesy Wspólnika A.
Dzięki określeniu polityki dywidendowej, wymieniającej przypadki zobowiązujące do wypłaty dywidendy, wspólnicy mogą zatem uniknąć konfliktów dotyczących przeznaczenia zysku.
Więcej o polityce dywidendowej dowiesz się z naszego artykułu Jak wspólnik mniejszościowy może zagwarantować sobie wypłatę dywidendy?
- Zasady wyjścia wspólnika ze spółki – przepisy KSH nie ograniczają z góry możliwości zbywania udziałów, pozwalają jednakże wspólnikom uregulować tą kwestię postanowieniami umowy spółki, w celu większej kontroli wspólników nad składem osobowym spółki. Należy mieć przy tym na uwadze, że taka regulacja powinna być zbalansowana i co do zasady finalnie umożliwiać wspólnikowi rzeczywiste opuszczenie spółki, tak aby wspólnik, w szczególności mniejszościowy, chcący opuścić spółkę, nie stał się tzw. „więźniem korporacyjnym”.
Przykład:
Wspólnik A ma 1/3 udziałów, a Wspólnik B ma 2/3 udziałów w spółce XYZ sp. z o.o. Po wielu latach współpracy Wspólnik A chce sprzedać swoje udziały i opuścić spółkę. Umowa spółki stwierdza jedynie, że zgodę na zbycie udziałów wspólnika musi wyrazić Zgromadzenie Wspólników. Wspólnik B obawia się przystąpienia do spółki nowego wspólnika, nie chce jednocześnie samemu wykupić udziałów Wspólnika A. W konsekwencji Wspólnik B zamierza głosować na Zgromadzeniu Wspólników przeciwko udzieleniu zgody na zbycie udziałów.
W przedstawionym przypadku niewyczerpujące opisanie procedury zbycia udziałów wspólnika może prowadzić do tego, że wspólnik stanie się „więźniem korporacyjnym”, czyli nie będzie mógł w rzeczywistości opuścić spółki np. sprzedając swoje udziały. Częstym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest wskazanie, że spółka odmawiając zgody na sprzedaż udziałów musi przedstawić wspólnikowi zamierzającemu wystąpić ze spółki innego nabywcę, pod rygorem swobodnej sprzedaży udziałów.
Więcej o wyjściu ze spółki z o.o. dowiesz się z naszego artykułu „Sprzedam udziały w spółce z o.o.”, czyli jak przygotować się do wyjścia ze spółki„.
- Zasady powoływania zarządu – zgodnie z przepisami KSH, członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. W określonych sytuacjach kodeksowa regulacja może okazać się jednak nieprzystosowana do specyfiki spółki i układu wspólników, co może być przyczyną paraliżu w spółce. W szczególności do takiej sytuacji może dojść w razie sporu między wspólnikami, gdy występuje równy układ sił w spółce niepozwalający na wybranie zarządu na nową kadencję. Warto więc rozważyć wprowadzenie do umowy spółki szczegółowych zasad powoływania zarządu.
Przykład:
Wspólnik A i Wspólnik B mają po połowie udziałów w spółce XYZ sp. z o.o. i oboje pełnią funkcję członka zarządu. Z momentem zatwierdzenia sprawozdania za rok 2023, zgodnie z umową spółki, wygasają ich mandaty członków zarządu. Wspólnicy nie mogą porozumieć się w kwestii wyboru nowego Zarządu spółki i w konsekwencji ze względu na równą liczbę głosów na zgromadzeniu wspólników nowy Zarząd nie może zostać wybrany.
W przedstawionym przypadku, bez niestandardowych zasad dotyczących wyboru zarządu, dostosowanych do specyfiki spółki, firma może w skutek powstania pata decyzyjnego napotkać poważne trudności związane z brakiem zarządu. Rozwiązaniem tego problemu może być np. przyznanie wspólnikom tzw. uprawnień osobistych do wyboru “swoich” członków zarządu i jednoczesne pozbawienie tej kompetencji zgromadzenia wspólników.
Więcej na temat pata decyzyjnego i jego konsekwencji przeczytasz na naszym portalu Doradzamy.to w artykule Gdy brak większości głosów… pojawia się pat decyzyjny!
- Zasady podejmowania uchwał wspólników – co do zasady, uchwały wspólników podejmowane są bezwzględną większością głosów, czyli za ich podjęciem musi być oddanych więcej niż 50% oddanych głosów, co w przypadku, gdy jeden wspólnik posiada większość głosów, może prowadzić do podejmowania przez zgromadzenie wspólników decyzji naruszających interesy wspólników mniejszościowych. Z uwagi na tą kwestię należy rozważyć wykorzystanie możliwość umownego uregulowania większości potrzebnej do podjęcia uchwały w poszczególnych kwestiach, które dla danej spółki i jej wspólników mają istotne znaczenie.
Przykład:
Wspólnik A ma 1/3 udziałów, a Wspólnik B ma 2/3 udziałów w spółce XYZ sp. z o.o. Wspólnik B na zgromadzeniu wspólników głosuje za wydzierżawieniem przez spółkę całego jej przedsiębiorstwa podmiotowi konkurencyjnemu należącemu w całości do Wspólnika B za czynsz, którego wysokość odbiega od standardów rynkowych.
W przedstawionym przypadku, nieuwzględnienie charakteru spółki i sposobu jej działania przez brak lub nieprzemyślane określenie zasad podejmowania uchwał przez wspólników może doprowadzić do sporu i długotrwałego procesu w sprawie zaskarżenia takiej uchwały. Rozwiązaniem tej sytuacji jest zastrzeżenie odpowiedniej większości odnośnie najistotniejszych uchwał podejmowanych przez zgromadzenie wspólników, tak aby nie mogły one zostać podjęte wyłącznie głosami wspólnika większościowego.
Więcej na temat Zwyczajnych Zgromadzeń Wspólników dowiesz się z naszego artykułu Zwyczajne zgromadzenie wspólników spółki z o.o. – jak się do niego przygotować?
Grunt to dobrze przygotowana umowa spółki lub porozumienia wspólników
Odpowiednie uregulowanie kluczowych kwestii w umowie spółki może znacząco zmniejszyć ryzyko sporu między wspólnikami i oszczędzić lata stresujących procesów sądowych. Niezależnie od tego, czy chodzi o zasady wypłaty dywidend, zbycia udziałów, powoływania zarządu, podejmowania uchwał, precyzyjnie skonstruowana umowa spółki bądź dodatkowe porozumienia wspólników są fundamentem stabilnego i efektywnego funkcjonowania każdej spółki. Jeśli chcesz mieć pewność, że Twoja umowa spółki jest dobrze przygotowana i dostosowana do specyfiki Twojego biznesu, skontaktuj się z nami. Nasi eksperci pomogą Ci zabezpieczyć Twoje interesy i uniknąć przyszłych problemów. Jeżeli jednak widzisz, że być może nie uda Ci się uniknąć sporu ze swoim wspólnikiem, na temat tego jak przygotować się do sporu między wspólnikami dowiesz się z naszego filmu instruktażowego pt. „Jak przygotować się do sporu między wspólnikami?”.
Autor: Adrian Pluto Prondzinski, Tomasz Rutkowski
