Organy podatkowe nie mogą prowadzić kontroli podatkowej w nieskończoność. Czas trwania kontroli ograniczony jest bowiem terminami określonym w ustawie Prawo przedsiębiorców. W praktyce istnieją jednak wątpliwości, w jaki sposób należy liczyć te terminy. Dotychczas organy podatkowe i sądy administracyjne przyjmowały w tym zakresie stanowisko niekorzystne dla podatników. Nadzieję na zmianę tego podejścia daje niedawny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Jaki jest limit czasu trwania kontroli podatkowej przedsiębiorcy?
Czas trwania wszystkich kontroli przedsiębiorcy, w tym kontroli podatkowej, nie może przekraczać w jednym roku kalendarzowym liczby dni określonej w ustawie Prawo przedsiębiorców. Liczba ta będzie jednak zależała od tego, jaki status w rozumieniu tej ustawy posiada przedsiębiorca – mikro, małego czy średniego – albo też nie posiada żadnego z tych statusów.
Zgodnie z ustawą prawo przedsiębiorców, jeżeli w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych przedsiębiorca:
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników (albo nie zatrudniał ich wcale) i jego dochód ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nie przekraczał 2 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły 2 mln euro – na gruncie ustawy kwalifikowany jest jako mikroprzedsiębiorca;
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników i jego dochód ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nie przekraczał 10 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły 10 mln euro, a przy tym nie posiadał statusu mikroprzedsiębiorcy – na gruncie ustawy kwalifikowany jest jako mały przedsiębiorca;
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników i jego dochód ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nie przekraczał 50 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły 43 mln euro, a przy tym nie posiadał statusu mikroprzedsiębiorcy ani małego przedsiębiorcy – na gruncie ustawy kwalifikowany jest jako średni przedsiębiorca.
Łączny czas trwania kontroli w nie może w roku kalendarzowym przekraczać 12 dni roboczych w przypadku mikroprzedsiębiorców, 18 dni roboczych w przypadku małych przedsiębiorców, 24 dni roboczych w przypadku średnich przedsiębiorców oraz 48 dni roboczych w przypadku pozostałych przedsiębiorców.
Czas trwania kontroli podatkowej – jak liczyć?
Dotychczas organy podatkowe i sądy administracyjne przyjmowały, że przez dni robocze należy rozumieć te dni, w których pracownicy organu kontrolującego faktycznie przebywali w siedzibie przedsiębiorcy lub innym wskazanym przez niego miejscu. Było to niekorzystne stanowisko dla przedsiębiorców, ponieważ oznaczało, że kontrola podatkowa może trwać wiele miesięcy lub nawet lat – wystarczyło, że kontrolujący nie pojawiali się w siedzibie przedsiębiorcy, a większość czynności wykonywali w urzędzie skarbowym. Niedawny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 lutego 2020 r. (sygn. akt I FSK 2243/19) daje jednak nadzieję na zmianę tego podejścia.
W przywołanym wyżej wyroku NSA zauważył, że zarówno moment rozpoczęcia kontroli podatkowej, jak i jej zakończenia, powinny zostać wskazane w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli. W terminie określonym w upoważnieniu powinny być przeprowadzone czynności kontrolne, ale także powinien być sporządzony i doręczony protokół kontroli. Zdaniem sądu nie ma żadnych podstaw do twierdzenia, że czas trwania kontroli obejmował tylko niektóre dni robocze, jak dotychczas przyjmowano w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Czas trwania kontroli należy zatem rozumieć jako kolejno następujące po sobie dni robocze. Oznacza to, że jeżeli kontrola podatkowa trwa dłużej niż przewiduje to ustawa Prawo przedsiębiorców (przy założeniu, że w trakcie roku przedsiębiorca nie miał innych kontroli), przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organ czynności z naruszeniem przepisów.
Co istotne, w niektórych przypadkach omawiany wyżej limit czasu trwania kontroli podatkowej może zostać wydłużony lub w ogóle nie znaleźć zastosowania. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule Limit czasu trwania kontroli w roku kalendarzowym.
Kontrola w Twojej firmie znacznie się przedłuża i chciałbyś wnieść sprzeciw? Skontaktuj się ze specjalistami Kancelarii PragmatIQ.
Michał Markiewicz